Sytuacja prawna zastawnika w postępowaniach restrukturyzacyjnych

Z dniem 1 grudnia 2021r. weszły w życie przepisy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, wprowadzające nowy elektroniczny rejestr dotyczący postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Jednak to nie Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) będzie bohaterem niniejszego wpisu a wprowadzone tego samego dnia co KRZ zmiany przepisów Ustawy Prawo restrukturyzacyjne istotne z punktu widzenia ochrony interesów wierzyciela rzeczowego – w szczególności zmiany umożliwiające objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, w tym wierzytelności zabezpieczonych zastawem rejestrowym, bez zgody wierzyciela rzeczowego we wszystkich rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych.

Do tej pory możliwość objęcia układem wierzyciela rzeczowego bez jego zgody przewidywały jedynie przepisy o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 oraz przepisy Ustawy Prawo restrukturyzacyjne dotyczące układu częściowego, który to układ częściowy mógł zostać przyjęty i zatwierdzony wyłącznie w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym.

W wyniku wprowadzonych zmian do Ustawy Prawo restrukturyzacyjne od dnia 1 grudnia 2021r. we wszystkich rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych będzie istniała możliwość objęcia układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, bez zgody wierzyciela rzeczowego. Co do zaś wierzytelności, które powstały przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, w części nieznajdującej pokrycia w wartości przedmiotu zabezpieczenia, podlegają one układowi z mocy prawa

Co należy zrobić aby wierzyciel rzeczowy, w tym zastawnik, został objęty układem bez jego zgody?

Aby osiągnąć powyższy skutek dłużnik powinien przedstawić wierzycielowi rzeczowemu propozycje układowe przewidujące pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie, jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana albo wygasła, albo przewidujące zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia.

Jak powyższe wpływa na sytuację prawną wierzyciela rzeczowego będącego zastawnikiem?

Wprowadzona do przepisów Ustawy zmiany powodują, iż w przypadku przedstawienia zastawnikowi przez dłużnika propozycji układowych przewidujących pełne zaspokojenie wierzytelności i należności ubocznych przysługujących zastawnikowi, w terminie określonym w układzie, bądź też przewidujących zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego można się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia,  zastawnik pozbawiony zostanie możliwości skutecznego przejęcia przedmiotu zastawu na własność, we wszystkich rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych, nawet w sytuacji jeśli nie wyrazi on zgody na objęcie układem przysługujących mu wierzytelności w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. Przed wejściem w życie powyższej zmiany, taka możliwość istniała po stronie wierzyciela/zastawnika w niektórych postepowaniach restrukturyzacyjnych (zob. uwagi powyżej), po spełnieniu kilku warunków, jak w szczególności przyznania zastawnikowi w umowie zastawniczej uprawnienia do przejęcia przez niego przedmiotu zastawu rejestrowego na własność czy wymagalność wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo.

Czy powyższe zmiany są korzystne dla zastawnika?

Wydaje się, że nie do końca bowiem w sytuacji kiedy restrukturyzacja nie ma szans na powodzenie, wierzyciel rzeczowy zostaje pozbawiony możliwości podjęcia w toku postępowania restrukturyzacyjnego skutecznych działań w kierunku zaspokojenia przysługujących mu wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo poprzez przejęcie przedmiotu zastawu na własność.

Niezależnie od powyższego, w przypadku jeśli po dokonaniu przez wierzyciela analizy dokumentów przedłożonych przez dłużnika, nadzorcę, zarządcę, mimo wszystko wierzyciel rzeczowy wyrazi zgodę na objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, wówczas bez wpływu na objęcie przedmiotowych wierzytelności układem pozostaje treść propozycji układowych przedstawiona przez dłużnika.